Nog nooit was de lucht zoveel besproken (achtergrond)

Door Robert-Erik Lanting op maandag 6 maart 2017 10:06
Giethoorn – Tot voor kort was slechts een enkeling op de hoogte van de vliegroutes boven Overijssel richting Lelystad Airport en in het bijzonder de voorgenomen luchtrotondes boven de Sallandse Heuvelrug, de Lemelerberg en de Weerribben-Wieden.

Nu de vlieghoogtes aanzienlijk laag blijken te zijn, neemt de weerstand tegen laagvliegend verkeer boven Overijssel concrete vormen aan. Ook in Steenwijkerland. Hot topic in Overijssel: vlieghoogtes van vliegtuigen richting Lelystad Airport. Het vliegveld in de polder, onder de rook van Schiphol Airport, breidt uit. De commerciële luchtvaart zet voet aan de grond, met de ambitie voor 25.000 vluchten per jaar in 2020 en 45.000 in 2045. Op zich mag dat geen ramp heten: goedkope vakanties hebben een prijs. Dat er veel weerstand is in Overijssel heeft te maken met de geplande vlieghoogtes van 6000 voet (ongeveer 1,8 kilometer) boven de provincie. En om precies te zijn: boven de Sallandse Heuvelrug, de Lemelerberg en de Weerribben-Wieden.

Luchtrotonde

Hoe het precies zit. Recht boven natuurgebied Weerribben-Wieden (en boven de Sallandse Heuvelrug en de Lemelerberg) is een luchtrotonde gepland voor vliegtuigen richting Lelystad Airport. In het hart van deze vliegcirkel liggen Giethoorn en Steenwijk. De rotonde is een wachtpatroon voor vliegtuigen die door omstandigheden niet kunnen landen op het geplande tijdstip op Lelystad Airport. Een wachtpatroon is goed beschouwd een tijdelijke parkeerplaats in de lucht, Schiphol Airport heeft ze ook: boven Lelystad, de Noordzee en een deel van de Zeeuwse eilanden (waaronder Goerree-Overflakkee).

Dat de vliegtuigen een tijdje rondcirkelen boven de Weerribben-Wieden alvorens de landing kan worden ingezet, is volgens het actiecomité Hoog Overijssel – strijdend voor hogere vliegroutes  – geen probleem. Wel een probleem is de voorgenomen hoogte van 6000 voet (1,8 kilometer). De luchtrotonde biedt plek aan maximaal drie rondcirkelende vliegtuigen, die worden gescheiden door 1000 voet lucht (305 meter). Een simpele rekensom: bij drie vliegtuigen moet het onderste toestel dalen naar 4000 voet. ‘Omdat de luchtvaart in dit deel van het luchtruim niet rekent met absolute hoogte maar met zogenoemde drukhoogte, kan dit bij lage luchtdruk neerkomen op effectief 3000 voet. En dan vliegt het vliegtuig minder dan één kilometer boven de Weerribben-Wieden’, vertelt Ben Schrijver van Hoog Overijssel.

Zorgen in Steenwijkerland

De zorg van Hoog Overijssel, vooralsnog erg actief is in Dalfsen en Salland, wordt meer en meer gedeeld in Steenwijkerland. D66 stelde vragen, de belangenvereniging Vollenhove-Stad vergaderde erover en ook natuurbeheerders lijken niet helemaal gerust. Wim Liesker uit Ossenzijl sloot zich in allerijl aan bij het actiecomité, dat de ambitie heeft om op korte termijn bijeenkomsten te houden in Steenwijkerland. Liesker, eigenaar van bed & breakfast De Imme, zoog zich in korte tijd als een spons vol met wetten, regels en plannen uit de luchtvaart, dat hij met gemak door kan gaan als amateur-luchtvaartdeskundige. Net als Hoog Overijssel vreest hij extra vervuiling, een doorbreking van de beroemde Weerribben-stilte en zelfs extra onveiligheid.

Ook ziet hij gevaren voor de toeristische sector. ‘Voor de lokale economieën, zowel in Salland als in Weerribben-Wieden, is het toerisme een factor van belang. Beide regio's zijn populair juist vanwege de rust en natuur die daar te vinden zijn.  Het is wel heel paradoxaal dat we Nederlandse toeristen tegen spotprijzen naar Zuid-Europa vliegen om daar hun hele vakantiebudget te besteden, terwijl we de vakantiegebieden in eigen land om zeep helpen’, vertelt Liesker.

Haast geboden

Hoog Overijssel heeft geen tijd te verliezen om de zogeheten Alderstafel, die als doel heeft een breedgedragen advies over de ontwikkeling van Lelystad Airport uit te brengen aan het kabinet, ervan te overtuigen hogere vliegroutes in te plannen boven de provincie. Volgens het actiecomité is daar genoeg ruimte voor in de Overijsselse lucht, die ook wordt gebruikt door Schiphol Airport, het ministerie van Defensie en vliegtuigen die onder de radar van EuroControl (in Maastricht) vallen. De haast zit hem in de besluitvorming. Op redelijk korte termijn worden de vlieghoogtes vastgesteld, waarna de luchtkaarten worden rondgestuurd naar de autoriteiten en vliegmaatschappijen over de hele wereld. ‘En dan is er bijna geen weg meer terug’, vertelt Schrijver.

Kenmerkend voor de hele situatie is dat zweefvliegclub Aero Club Salland uit Lemelerveld moest ontdekken dat de besluitvorming rond de vliegwegen boven Overijssel al bijna een gelopen koers was. Dat was vorig jaar. Sindsdien is er lichte paniek aan het front. Nog nooit was de toch al zo fraaie lucht boven Overijssel zo veelbesproken als nu. Schrijver: ‘We zijn niet tegen de vliegroutes boven Overijssel, want vliegtuigen moeten ergens vliegen. Maar ze kunnen hoger vliegen in een voor piloten ideale lijn met een geleidelijke daalvlucht. Geen lange, lage aanvliegroute in de lagere luchtlagen. Dat heeft alleen maar voordelen voor de veiligheid, het milieu en het brandstofverbruik.’ Genoeg werk aan de winkel nog voor Hoog Overijssel, dat in twee weken ruim 13.000 handtekeningen voor een hogere vliegroute verzamelde via een online petitie.