Kritisch rapport over de Leefbaar Giethoorndeal: gaan de miljoenen nog een keer worden geïnvesteerd?

Uit het AD van 19 januari 2024

De rekenkamer van Steenwijkerland is met een kritisch rapport gekomen over de Leefbaar Giethoorndeal. De deal is ooit bedacht om het aantal toeristen dat naar Giethoorn komt beter te verspreiden over de gemeente, om zo te zorgen dat Giethoorn leefbaar blijft. In dit plan zitten miljoenen van de provincie, de gemeente en van het Rijk.

Het leek zo mooi. Miljoenen zijn er beschikbaar gesteld voor Giethoorn en omgeving door middel van de Leefbaar Giethoorndeal, die in 2019 is gepresenteerd. Maar sindsdien lijkt de deal vooral veel gedoe te hebben veroorzaakt. Belangenorganisaties die met de gemeente overhoop liggen, vele vergaderingen en tot nu toe weinig investeringen.

De gemeente krijgt niet gewoon een zak geld overgemaakt. Er zitten vele voorwaarden aan. Zo kent elk deel van het budget een specifiek doel met specifieke eisen. Dit maakt het volgens de onderzoekers van I&O Research, die het onderzoek in opdracht van de rekenkamer deden, extra ingewikkeld.

Volgens de onderzoekers kan er met al het toegezegde geld veel worden gerealiseerd, maar ze twijfelen of dat wel gaat lukken. ‘Het lijkt de gemeente Steenwijkerland niet te lukken om deze gelden, in de korte tijd dat het programma loopt, allemaal in te zetten. Oorzaken zijn de coronapandemie, de strikte voorwaarden, het tekort aan ambtelijke capaciteit en de grote ambities en omvang van het project.’

De samenwerking met de vele partners, de onduidelijkheid over de bekostigingsstructuur en de stikstofregels hebben de uitvoering vertraagd. De voorwaarden zijn te complex om daar in de beschikbare tijd aan te voldoen.

Het is lastig gebleken de discussie over doelen, rollen en uitvoering met alle partijen goed te blijven voeren. Exemplarisch is het verschil van inzicht tussen gemeente en externe partners over de status van de Toekomstvisie Giethoorn. Alle samenwerkingspartners hadden meer van de gemeente verwacht (in projectleiderschap en geld). Het is de vraag hoe realistisch die verwachting was.

Een van de samenwerkingspartners waarmee de gemeente regelmatig overhoop lag is Gieters Belang.

Evert van Dijk van Gieters Belang maakt zich zorgen om de naderende deadline voor de besteding van de gelden. ,,Ik kijk hierbij ook naar de nieuwe regering en mogelijke bezuinigingen. Hierdoor zou het kunnen dat er straks drie jaar is gepraat over plannen en besteding en dat het geld dan niet meer beschikbaar is!”

De doelstellingen van de Giethoorndeal zijn volgens het onderzoek veel te vaag. De doelen zijn: ‘Het versterken van welzijn en welvaart van inwoners en het creëren van een duurzame balans tussen ecologie, economie en leefbaarheid’. De onderzoekers noemen dit ‘containerdoelen waarop de raad niet kan sturen.’

De doelen zijn niet SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden). Hierdoor kan je dus ook niet controleren of doelen gehaald worden en het geld juist wordt besteed.

De onderzoekers wijzen hiervoor onder andere naar de gemeenteraad. ,,Geef zo duidelijk mogelijke kaders mee aan het college, waarbinnen het college kan werken aan de uitvoering.”

Het college moet de raad meer betrekken en meer inzicht geven in de knelpunten. ,,Formuleer scenario’s zodat de raad kan bijsturen. Bij projecten met omvangrijke subsidies van provincie en Rijk: geef ook inzicht in de besteding van die subsidie.”

Provincie Overijssel heeft 6,4 miljoen euro beschikbaar gesteld, Steenwijkerland 5,5 miljoen euro, het Rijk 3,75 miljoen euro.

Er is tot nu toe wel geld uitgegeven vanuit de deal. Zo is er geld om het stationsgebouw van Steenwijkerland op te knappen (1,75 miljoen) en in Giethoorn zijn het binnenpad, wandelpaden, beschoeiing en bruggen hersteld. Ook lijkt erop dat Staatsbosbeheer op tijd een voorstel indient voor een nieuw bezoekerscentrum (2 miljoen).

Een compleet overzicht van de resultaten kan volgens het rapport niet gegeven worden. ‘Er heeft geen monitoring plaatsgevonden op de doelen van het beleid. Er is met name bij samenwerkingspartners geen inzicht in de samenhang van het programma, laat staan in de voortgang en realisatie.’