Voortvloeiend uit het Perspectief 2030 van het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) heeft EURICUR van de KU Leuven een onderzoek opgestart naar de toeristische draagkracht van drie Nederlandse bestemmingen, met name Giethoorn, Kinderdijk en Zaanse Schans. Deze drie bestemmingen liepen vóór de COVID-19 pandemie tegen de grenzen aan van toeristische groei. Het doel van het onderzoek is om het optimale aantal en de optimale samenstelling van bezoekers per bestemming te modeleren.
Op basis van de uitgevoerde berekeningen worden uitgangspunten in de vorm van aanbevelingen geformuleerd voor toeristische ontwikkeling- en visitor managementstrategieën.
Conclusie is dat de optimale Giethoornse dagcapaciteit 8245 bezoekers bedraagt, waarbij prioriteit wordt gegeven aan 1700 verblijfstoeristen.
Samenvatting en snapshots uit het artikel:
Toeristisch product van Giethoorn
Bezoekers komen naar Giethoorn om er te varen tussen de grachten, maar zeker ook om te wandelen door het authentieke gedeelte van Giethoorn. De meeste toeristen brengen ook een bezoek aan de eetgelegenheden in Giethoorn.
De natuur vormt ook één van de redenen waarom Giethoorn bezocht wordt. Toeristen die overnachten in Giethoorn of omgeving komen naast hun bezoek aan Giethoorn ook voor een bezoek aan het natuurgebied Weerribben-Wieden, zeker als ze beschikken over eigen vervoer of fietsen. Als de toeristen die overnachten afhankelijk zijn van het openbaar vervoer, blijven ze meer geconcentreerd in het centrum van Giethoorn.
Toekomst van toerisme in Giethoorn
Sommige partijen hopen dat de Nederlandse bezoekers in de toekomst zullen blijven komen en dat de niet-Europese toeristen worden omgezet naar meer bezoekers uit eigen land en buurlanden. Maar voor andere partijen zijn die internationale toeristen zeker nog van groot belang, aangezien deze groep bezoekers voor de meeste inkomsten en een goede bedrijfsvoering zorgt. Als de internationale toeristen in de toekomst niet meer terugkeren naar Giethoorn betekent dat voor sommige bedrijven dat ze terug moeten omschakelen naar een seizoenbedrijf in plaats van een jaarbedrijf.
In de toekomst moet ook worden voorkomen dat er een negatieve sfeer over Giethoorn hangt door de media- en persberichten. Om de negatieve pers rond het toerisme in Giethoorn te vermijden zullen volgens sommige stakeholders de verschillende partijen in Giethoorn samen moeten werken waarbij ze, na eventuele toegevingen, eenzelfde toekomstvisie op toerisme ontwikkelen om het toerisme in Giethoorn beter te reguleren. Op die manier zal het merk Giethoorn terug hoog in het vaandel komen te staan bij toeristen, maar ook bij bewoners en ondernemers.
De korte customer journey van bezoekers zal genavigeerd moeten worden naar een uitgebreidere en meer volwassene journey van meerdere dagen waarbij de gehele regio gepromoot wordt. Op die manier worden de drukke plaatsen in Giethoorn gedecentraliseerd naar de gehele regio. Het is hierbij de bedoeling om mensen meer te spreiden over Giethoorn en de nabijgelegen dorpen en natuur, maar zeker niet om een bezoek aan Giethoorn te ontmoedigen. Giethoorn beleven moet zeker nog een belangrijk deel uitmaken van de customer journey. De spreiding gebeurt uiteraard door rekening te houden met de baten van de ondernemers in Giethoorn en de wensen van de bezoekers, én dit zonder Giethoorn te benadelen. Als de bezoekers goed verspreid worden is er misschien ruimte voor nog meer toeristen in Giethoorn.
In de toekomst willen sommigen partijen meer bezoekers die komen voor een langdurig verblijf aantrekken. Een langdurig verblijf in de streek kan zeker een win-win situatie worden. Bezoekers die overnachten en langer ergens verblijven geven meer geld uit dan dagtoeristen en zijn ook meer geïnteresseerd in het gehele gebied en niet enkel de toeristische trekpleisters.
De bezoekers zullen in de toekomst beter geïnformeerd moeten worden. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van nieuwe en betere bewegwijzering per gebied of via een applicatie. Aan de hand hiervan wordt bezoekers verteld wat er te doen is, worden ze geïnformeerd over natuur, cultuur, activiteiten, geschiedenis, etc. en worden ze doorverwezen naar andere plaatsen. ……………. Een beter en duurzamer openbaar vervoersnetwerk, meer veiligheid en de grotere betrokkenheid van bewoners bij beslissingen rond toerisme zullen in de toekomst moeten bijdragen aan een beter toeristisch beleid. Ook de vermakelijkhedenretributie (vaarbelasting) voor de ondernemers die gebruik maken de grachten zal moeten herbekeken worden.
Er kan volgens sommigen belanghebbenden geconcludeerd worden dat Giethoorn te maken heeft met verschillende customer journeys, afhankelijk van de bezoekredenen van de toerist. De meest voorkomende redenen van een bezoek aan Giethoorn zijn de natuur, het museumdorp, erfgoed of de combinatie ervan. Veel mensen die Giethoorn bezoeken zijn best tevreden over hun uitstap naar Giethoorn en komen graag nog eens terug.
Giethoorn segmenteert de bezoekersmarkt, op basis van verblijfsduur, in verblijfstoeristen en dagbezoekers, aangezien het aantal accommodaties een beperkende factor is in deze bestemming. Ook het binnenpad naast de Dorpsgracht is een beperkend subsysteem. Uit de optimalisatiefunctie kan afgeleid worden dat de optimale Giethoornse dagcapaciteit 8245 bezoekers bedraagt, waarbij prioriteit wordt gegeven aan 1700 verblijfstoeristen. Giethoorn zou gebaat zijn om het totale aanbod van accommodaties te vergroten, om een verdere expansie van het verblijfstoerisme mogelijk te maken, wat uiteindelijk zal resulteren in een groei van opbrengsten, meer werkgelegenheid en meer kwaliteitsvolle toeristen.
In het Dashboard Impact Toerisme van de Gemeente Steenwijkerland (ZKA Leisure Consultants, n.d.) wordt gewag gemaakt van 233.000 overnachtingen in Giethoorn en 865.000 overnachtingen in Steenwijkerland exclusief Giethoorn. Omwille van de kleine kern van het dorp Giethoorn komen deze overnachtingen neer op een ratio van 84 overnachtingen per inwoner – het viervoudige van Amsterdam. Bovendien is het aantal dagbezoeken aan Giethoorn vele malen groter dan het verblijfstoerisme, goed voor gemiddeld 351 dagbezoeken per inwoner, oftewel ongeveer 972.270 dagtoeristen op jaarbasis.
Dergelijke toeristische cijfers hebben ontegensprekelijk positieve economische gevolgen.
De totale toeristische bestedingen voor gemeente Steenwijkerland worden geraamd op €73,9 miljoen, waarvan €30,4 miljoen ontvangen wordt in Giethoorn. Mede door het lage bevolkingsaantal, maar ook de relatief hoge gemiddelde bestedingen van dagbezoekers, zijn de totale toeristische bestedingen per inwoner in Giethoorn zeer hoog, met €11.010.
Logischerwijze vinden we dan ook een sterke toeristische bijdrage in de lokale tewerkstelling, met 36% in Giethoorn en 12% in de rest van Steenwijkerland.
Het toeristisch product van Giethoorn wordt over het algemeen erg gewaardeerd door gasten, met een score van 7,9 op 10, waarbij vooral de omgeving hoog scoort. Een probleem is wel de overlast tijdens drukke periodes, die afbreuk doet aan de ervaring, alsook het feit dat er buiten het hoogseizoen minder toeristische voorzieningen worden aangeboden, waardoor het toeristisch product beperkt blijft en de mogelijkheid tot seizoensmatige spreiding redelijk beperkt is. Het toeristische seizoen van april tot september, en dan met name mei, juli en augustus als drukste periode, ontvangt dan ook 85% van het totaal aantal dagtoeristen (ZKA Leisure Consultants, n.d.).
De relatief hoge toeristische druk in Giethoorn is een combinatie tussen een beperkte ruimte en kleine bevolking, een relatief geconcentreerd toeristisch product (zowel ruimtelijk als in toeristische ervaringen die aangeboden worden) en een seizoensmatige concentratie. Dit leidt tot een gebied waarbij aan de Dorpsgracht een hoger aantal dagbezoeken per km² ontvangen wordt dan in het centrum van Amsterdam.
Hoewel het toerisme Giethoorn ontegensprekelijke economische voordelen heeft opgebracht, uit de toegenomen toeristische drukte zich in een verminderde steun voor een verdere groei van toerisme. In Giethoorn bedraagt de steun van de lokale bevolking slechts 4,7 op 10, terwijl dit voor de rest van de gemeente Steenwijkerland 7,9 op 10 is. Dit lijkt er ook op te wijzen dat de rest van gemeente Steenwijkerland voornamelijk positieve externaliteiten van het lokale toerisme in Giethoorn ontvangt, terwijl de negatievere impact erg lokaal gevoeld wordt door de dorpsbewoners (ZKA Leisure Consultants, n.d.).
Specifieke aanbevelingen
Het bestaande dashboard van Giethoorn concentreert zich vooralsnog op het beslag dat gelegd wordt op een aantal belangrijke toeristische voorzieningen, zoals de verschillende parkeerplaatsen die met behulp van een intelligent bewegwijzeringssysteem zo optimaal mogelijk worden gebruikt, en de rondvaarten op de karakteristieke kanalen. Over de rest van het logistieke en economische gedrag van de bezoeker is in Giethoorn echter veel minder bekend. Een systematische en statistisch gezien robuuste bevraging van de bezoekers, die inzichten biedt in de visitor journey van de bezoekers, ontbreekt nog en zou een welkome aanvulling betekenen van het bestaande dashboard in Giethoorn.
Ten eerste kan Giethoorn, gebruik makende van de eerdergenoemde relatieve uitgestrektheid van de bestemming ten opzichte van Kinderdijk en Zaanse Schans, de routing van het wandelgebied verder verbeteren, opdat congestie op bepaalde punten kan worden gemeden en de bezoeker nog beter gespreid wordt over de beschikbare wandelpaden. Momenteel is het aanbod van relatief economische – en al in andere bestemmingen intensief geteste – technologische oplossingen in die zin, van applicaties tot bewegwijzering met eventueel (softe) stoplichtsystemen, dusdanig groot dat het niet moeilijk is om hier snel gebruik van te gaan maken.
Een tweede suggestie is om te kijken of er mogelijkheden zijn om van overheidskant een vergroting van het totale aanbod van accommodaties, nu een limiet op een verdere expansie van het verblijfstoerisme, aan te moedigen of zelfs te faciliteren opdat een deel van de dagtoeristische markt kan worden omgezet in verblijfstoerisme, met een navenante groei van de totale toeristische opbrengsten, zoals omzet, kwaliteitsvolle toeristen, meer werkgelegenheid, etc. Meer accommodaties voorzien impliceert waarschijnlijk ook dat de kritische massa van het toeristische totaal product groter zou moeten worden om het langere verblijf te stimuleren. Dit kan bijvoorbeeld door de omliggende natuurgebieden nog sterker te betrekken bij het Giethoornse toeristische kernproduct maar dan wel de draagkracht van die gebieden respecterende. Een additionele reflectie ten aanzien van de absorptiemogelijkheden van deze gebieden, is in dat geval zeker op zijn plaats.
Het is waarschijnlijk dat een toenemende druk op Giethoorn, inherent aan de herstart van de groei van de globale toeristische vraag, de komende jaren alleen maar zal toenemen, dus is het nu al te voorzien dat de grotere druk op de bestemming Giethoorn sowieso spontaan zal overlopen naar de omliggende bufferzones. Het ligt voor de hand om dit proces niet spontaan te laten verlopen, met alle mogelijke gevolgen van dien, maar daar nu al in het toeristische beleid op te anticiperen.
Lees hier het hele rapport: